Afgelopen maandag was ik uitgenodigd om als gast te komen discussiëren bij de tegenlicht meet-up in Rotterdam. Dit was naar aanleiding van de aflevering over houtbouwers. Het ging met name over het gebruik van massief hout als alternatief voor beton. Maar misschien liggen er ook kansen voor CLT in de tiny house bouw?
CLT
De afkorting staat voor Cross Laminated Timber. Het is in feite een dikke vorm van multiplex. De opbouw van de lagen zijn een hele hoop houten latten die kruiselings verlijmd worden. De platen kunnen worden gemaakt in afmetingen van 16m bij 3m. Daaruit frezen ze in de fabriek alle sparingen en leidingen.
HSB
De afkorting HSB staat voor houtskeletbouw. Je ziet het op dit moment toegepast worden bij de meeste tiny houses. Je maakt de vloer, dak en alle wanden als open frames waartussen isolatie aangebracht kan worden. De stabiliteit komt uit de platen of planken die er weer tegenaan komen.
De Tegenlicht meet-up
Het was erg leuk om samen met Césare Peeren van Superuse Studios te zijn uitgenodigd. We bleken beiden een redelijk kritische houding te hebben ten opzichte van CLT. Gelukkig was Marco Vermeulen ook aanwezig. Hij zat in de aflevering van Tegenlicht en is fanatiek ambassadeur van het product. Het leverde een pittige discussie op waarbij het publiek behoorlijk in de flow zat.
De discussie ging vooral over schaalvergroting en de impact daarvan op de bouw, het milieu en de maatschappij. Marco Vermeulen vertegenwoordigde team “Meer” en Césare Peeren stond voor team “Minder”. Ik kon daar mooi tussenin zwemmen voor team “Genoeg!”. Er werd een noodzaak voorgespiegeld dat Nederland vanwege het woningtekort en de stikstofnormen over moet gaan op CLT. Voor de inhoudelijke argumenten vóór CLT kun je beste zelf de Tegenlicht aflevering bekijken. De argumenten tegen soms ik hier even op:
Césare Peeren vraagt zich af of er wel echt zoveel huizen gebouwd moeten worden.
- Dat er al meer dan genoeg materialen bestaan en dat die hergebruikt moeten worden.
- Dat leegstaande kantoorpanden herbestemd moeten worden.
Ik zette vooral vraagtekens bij de productieprocessen die nog niet op orde zijn.
- De bossen moeten niet in grote vlaktes gekapt worden, maar selectief gekapt worden.
- De bomenaanplant moet divers zijn en niet als mono-culturen ingericht worden. Biodiversiteit moet gewaarborgd zijn.
- De platen moeten samengesteld zonder de sparingen er later uit te halen, want dat is niet “waste-friendly”.
Marco Vermeulen kwam zelf gelukkig ook met een mooi tegen-argument.
- De milieuvriendelijke lijm is nog niet gecertificeerd en dus worden er nu platen gemaakt met ongewenste lijm.
Houtbouw ja! DLT?
Laat er geen misverstand ontstaan. Ik ben absoluut PRO houtbouw! Ik werd heel blij van de aflevering, maar het zit in mijn natuur om de keerzijde te onderzoeken. Hout blijft een onuitputtelijke bron om mee te bouwen, mits het verantwoord geproduceerd wordt. Ik herhaal dit nog 1 keer zodat de essentie van mijn verhaal overeind blijft: Het moet verantwoord geproduceerd worden!
In mijn zoektocht kwam ik een mooier alternatief tegen en dat heet DLT: Dowel Laminated Wood. Het bedrijf Holz100 produceert dit en maakt platen die totaal geen lijm nodig hebben, maar aan elkaar zitten middels deuvels. Ze kappen de bomen zelfs alleen bij volle maan en nieuwe maan, omdat het hout dan de meest duurzame eigenschappen vertoont. Moonwood noemen ze het, het verhaal is zeker de moeite waard om te lezen.
Addendum 7-1-2020: DLT is voor tiny houses niet echt geschikt. Vanwege de deuvels moet het houtpakket dikker worden uitgevoerd.
Tiny House bouwen met massief hout
De reden dat wij, tiny house zelfbouwers, op dit moment bouwen met HSB is heel simpel: Het is eenvoudig. Het maken van houten frames is een klus die je zo goed als alleen kunt doen. Het is licht in gewicht en je kunt de open ruimtes voorzien van isolatie. Vooral Tiny Houses op wielen zijn gebaat bij een lichte constructie in de vorm van HSB.
Maar wat kan massief hout betekenen voor andere vormen van tiny houses? Massief hout is zwaar, dus vervoer met dieplader zal een consequentie zijn. Het is ook vele malen sterker, daarmee zijn dus ook dunnere vloeren, tussenvloeren, tussenwanden en daken mogelijk. Vooral in de hoogte kan dat veel voordelen hebben aangezien dat altijd een uitdaging blijft als het gaat om transport.
Massief hout moet nog wel voorzien worden van isolatie aan de buitenkant. Dit kan nog steeds in de vorm van een damp-open opbouw. Je hebt alleen een hulpconstructie nodig om uiteindelijk de gevel te kunnen monteren. Je maakt als het ware een lichtere vorm van HSB aan de buitenkant. Met klossen en latten kun je daar nog een goede manier in vinden. De volledige dikte van de wand is afhankelijk van de gewenste RC waarde. Het voordeel is wel dat je huis geen last heeft van “koudebruggen” die de balken bij HSB vormen. Je hebt dus nog minder last van vocht en een betere thermische schil. (dat is bij HSB nog geen drama hoor)
De panelen moeten wel in de fabriek al worden voorzien van sparingen voor openingen en leidingen. Het vergt dus wat meer voorbereiding. Gelukkig is het ook relatief vriendelijk als het gaat om het maken van aanpassingen. Die voorbereiding heeft wel als voordeel dat je eindproduct een zeer maatvast tiny house zal opleveren. Een huis dat daardoor lang mee kan gaan. Het overwegen en onderzoeken waard dus.
